We weten dat het stroomverbruik in Vlaanderen piekt tussen 17 en 20 uur. Het staat ook vast dat we de volgende jaren elektrisch gaan rijden én onze auto bij voorkeur thuis zullen opladen als dat mogelijk is.

Het elektriciteitsnet dreigt binnen enkele jaren overbelast te raken als iedereen zijn elektrische auto direct na het einde van de werkdag aan vol vermogen zou opladen.

Om onze laadgewoonten te sturen, voerde de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG) op 1 januari 2023 het nieuwe capaciteitstarief in. Wie al een digitale meter heeft, zal vanaf dan meer betalen als hij hoge pieken veroorzaakt.

Wat is het capaciteitstarief ook weer?

Je betaalt via je elektriciteitsfactuur een bijdrage voor het gebruik van het elektriciteitsnet. Hoe meer kilowattuur (kWh) elektriciteit je van het stroomnet afneemt, hoe meer je betaalt. Jouw elektriciteitsleverancier stort het bedrag door naar distributienetbeheerder Fluvius. Vanaf 1 januari 2023 wordt die bijdrage gedeeltelijk berekend op het gemiddelde van je maandelijkse gebruikspieken. Dat kan echter alleen als je een digitale meter hebt want die is nodig om de werkelijke pieken te meten. Zolang je nog een analoge meter hebt, betaal je een vast bedrag voor een capaciteitstarief dat gebaseerd is op 2,5 kW.

De prijs voor het verbruik (in kWh) zal dalen omdat een deel van de netkosten niet meer doorgerekend wordt via de kWh-prijs. Het capaciteitstarief is dus geen extra tarief maar het verdeelt de netkosten op een andere manier over alle afnemers van elektriciteit.

Een gezin met een doorsnee verbruik zal het verschil nauwelijks merken op de elektriciteitsfactuur. Maar er zijn onvermijdelijk toch ook winnaars en verliezers.

Als je heel weinig verbruikt dan weegt de lagere prijs per kWh niet op tegen het capaciteitstarief. Dit wordt duidelijk in een studie van de universiteit Gent die begin februari 2022 verscheen. Het zijn gezinnen met een lage elektriciteitsfactuur die meer zullen betalen maar niet de gezinnen met het laagste inkomen. Voor gezinnen met een sociaal tarief verandert er namelijk niets. Zij betalen geen capaciteitstarief en betalen nog evenveel voor hun verbruik.

Wil je meer weten over het capaciteitstarief? (Her)lees dan zeker: het capaciteitstarief-hoe zit dat.

Je kan de invloed van het capaciteitstarief voor je eigen situatie nagaan op simulatornieuwenettarieven.vreg.be.

Het capaciteitstarief en de elektrische auto

Het stroomverbruik zal flink stijgen als je elektrisch rijdt en thuis oplaadt. Reken op 1 500 tot 2500 kWh per 10 000 kilometer (afhankelijk van de auto, de bestuurder en het seizoen). De lagere kWh-prijs zal dus in je voordeel zijn. Dé vraag is of je kan vermijden dat de laadbeurten hoge pieken veroorzaken waardoor je een extra hoog capaciteitstarief zal betalen als je een digitale meter hebt.

Hoe hoog is de piek?

Als we de (auto)pers moeten geloven dan is een hoge piek onvermijdelijk als je thuis een elektrische auto oplaadt. De stroomkost zou volgens VAB-magazine (nov – dec 2021) door het capaciteitstarief aanzienlijk stijgen omdat een hoog laadvermogen nodig is om thuis een elektrische auto te laden. We citeren:

‘De batterij van de auto moet ’s ochtends bij voorkeur volgeladen zijn. In een modale elektrische gezinswagen zit vandaag een batterij met een capaciteit van 50 à 60 kWh. Wil je die in pakweg 7 uur laden, dan heb je een groot laadvermogen (7,2 kW) nodig.’

Dit klinkt misschien logisch maar dat is het niet. Het is namelijk niet de grootte van de batterij die bepaalt hoe lang je aan welk vermogen moet opladen. Er is ook geen reden waarom de batterij ’s ochtends volgeladen zou moeten zijn. (1) Het is alleen van belang dat je voldoende oplaadt voor je rit van de volgende dag.  

Het laadvermogen sturen

Als je niet extra wil betalen voor de capaciteit dan kan je beter een elektrische auto laden in de uren dat je minder stroom verbruikt voor je huishouden. Dat kan makkelijkst door de laadinstallatie slim aan te sturen.

VAB breekt dan ook terecht een lans voor een intelligente wandlader of laadpaal thuis. We citeren nog eens:

‘De meest verfijnde wallboxen zijn volledig geconnecteerd met de huishoudelijke elektriciteitsinstallatie. Via ‘load balancing’-technologie houden ze rekening met andere (grote) verbruikers en passen ze het laadvermogen aan. Via dergelijke technologie krijgen de huishoudtoestellen prioriteit.’

Zo’n intelligente laadinstallatie zorgt ervoor dat je niet onnodig oplaadt aan een te hoog vermogen.

Hoeveel kilometer kan je rijden zonder extra capaciteitstarief te betalen?

Op de website van de VREG kan je zien dat er Vlaamse gezinnen zijn met lage pieken en andere met hoge pieken. Veel gezinnen hebben een piek tussen 3 en 5 kW. Dat toont de VREG op: vergelijk-uw-maandpiek-met-andere-vlamingen

Neem als voorbeeld een gezin met een gemiddelde maandpiek van 4,5 kW voor er een e-auto was. Dat gezin betaalt slechts extra voor de capaciteit als de gemiddelde maandpiek door het opladen van de nieuwe e-auto hoger wordt dan 4,5 kW.

VAB rekent slechts met 7 uur per nacht om te laden, wellicht omdat het stroomverbruik laag is terwijl je slaapt. Maar, de intelligente lader houdt rekening met de andere verbruikers in huis en past het laadvermogen aan zodat je een ingestelde piek nooit overschrijdt. Je hoeft dus niet per se te wachten tot bedtijd om te laden.

De intelligente laadinstallatie kan ervoor zorgen dat de auto én het andere verbruik samen 4,5 kW niet overschrijden. Je kan tussen 22 uur en 7 uur laden aan nachttarief. Er is natuurlijk altijd sluipverbruik en de koel/vrieskast zal ook ’s nachts af en toe werken. Het verbruik zal wat hoger liggen voor je gaat slapen en nadat je bent opgestaan. Het is redelijk als we aannemen dat de auto met een gemiddeld vermogen van (minstens) 4 kW zal worden opgeladen. In 9 uur is dat goed voor 36 kWh. Wel zijn er laadverliezen, doorgaans 10 tot 20 procent. Maar je hebt voor je vertrekt genoeg bijgeladen voor minstens 100 km en vaak voor nog veel meer.

Als je de auto elke werkdag nodig hebt voor een lange rit dan kan je een (grote) batterij in het weekend volladen en zo een reserve opbouwen. We kunnen er gerust van uitgaan dat minstens 700 km per week elektrisch rijden haalbaar is als je elke nacht laadt aan gemiddeld 4 kW. Als je nog meer kilometers rijdt dan kan je laden aan een hoger vermogen. Daarvoor betaal je eventueel een hoger capaciteitstarief maar dat verhoogt de prijs per kilometer rijden slechts beperkt als je jaarlijks heel veel kilometers aflegt.  

Je kan er ook voor kiezen om meer dan 9 uur te laden. Het dag/nachttarief is trouwens minder interessant geworden. Op 1 januari 2023 verdwenen de voordelige nettarieven voor het nacht- en weekendverbruik. Een energieleverancier kan wel nog altijd een lagere energieprijs geven voor nacht- en weekendverbruik maar hij rekent doorgaans ook een hogere energieprijs aan voor dagverbruik dan voor het enkelvoudig tarief.

Wat als je na een hele lange rit thuiskomt met een bijna lege batterij en je de volgende dag weer een rit van enkele honderden kilometers voor de boeg hebt? Kies je ervoor om thuis een keer te laden aan een hoger vermogen dan zal dat invloed hebben op 1/12 van het capaciteitstarief dat je voor het hele jaar betaalt. Het kan goedkoper zijn die ene keer te laden aan een snellere publieke laadpaal, hoewel je daar meer betaalt per kWh dan thuis.

Een verzwaring van de aansluiting is zelden nodig

Sommige huizen hebben een driefasige aansluiting op een 400 Volt-net. Anderen hebben slechts een standaardaansluiting, die is monofasig met een vermogen van 9,2 KW (2)

Een standaardaansluiting kan volstaan als je het laadvermogen beperkt met een intelligente laadinstallatie en de auto vaak genoeg bijlaadt. Een verzwaring van de aansluiting is alleen een must voor wie bijna elke dag heel veel kilometers elektrisch rijdt. Dat blijkt ook uit het voorbeeld in deze brochure van Fluvius over laden aan een stopcontact of een (niet-intelligente) laadpaal.

Let op met onjuiste info

Laat je niet op het verkeerde been zetten, lees daarom 10-misvattingen-over-het-capaciteitstarief-weerlegd op de website van de VREG. Dat wapent je tegen verkeerde info zoals in het artikel van VAB:

‘Wanneer je langer dan 15 minuten meer dan 3,15 kW afneemt, zul je een hogere netwerkvergoeding (transportprijs) betalen. Concreet wil dat zeggen dat de EV-rijder nagenoeg altijd piektarief zal betalen wanneer de auto wordt ingeplugd.’

Daar is dus niets van aan. Je betaalt geen hoger capaciteitstarief zodra je meer dan 3,15 kW afneemt. Je betaalt alleen meer als je door het opladen van een e-auto de gemiddelde maandpiek verhoogt die je zou hebben zonder e-auto. Je betaalt wel altijd een minimaal capaciteitstarief, zelfs als je een hele maand geen elektriciteit zou verbruiken. Dat minimum stemt overeen met een gemiddelde maandelijkse piek van 2,50 kW.

De eindbalans

Het nieuwe capaciteitstarief is hard nodig want er is een probleem als straks iedereen zijn elektrische auto wil opladen onmiddellijk na het einde van de werkdag, als we ook veel elektriciteit nodig hebben om te koken, af te wassen, te strijken,… Het capaciteitstarief zal ons aanzetten om het verbruik te spreiden. Enkele uren later starten met opladen van de e-auto en/of laden met een lager vermogen kan maar zelden een probleem zijn.

Driefasig laden aan 11 kW zal met het nieuwe capaciteitstarief een flink hogere elektriciteitsfactuur opleveren. Opladen aan veel lager vermogen is zeker haalbaar tenzij je elke dag grote afstanden rijdt. Je kan ook maar beter een zuinige auto kiezen want hoe lager je gemiddelde verbruik, hoe langer de haalbare rit wordt.

Het capaciteitstarief in combinatie met een digitale meter is voordelig voor bijna iedereen die elektrisch rijdt of van plan dat is te doen. Het capaciteitstarief zorgt namelijk voor een lagere elektriciteitsprijs per kWh. Het capaciteitstarief maakt elke kilometer elektrisch autorijden nog voordeliger dan het nu al is op voorwaarde dat je thuis oplaadt aan een vermogen dat niet of niet veel hoger is dan jouw gemiddelde maandpiek zonder dat je een auto oplaadt. Een intelligente laadpaal of wandlader komt daarbij prima van pas.

--------------------------------------

• (1) De batterij dagelijks helemaal tot 100 procent laden is niet ideaal voor zijn levensduur. Je stopt beter met opladen als de batterij 80 tot 90 procent vol is, behalve uiteraard als je een extra lange rit voor de boeg hebt. 
• (2) 230 Volt bij 40 Ampère = 9,2 kVA. Om dit duidelijker te maken in verhouding tot het laadvermogen gebruiken we 9,2 kW als maximum dat de elektrische installatie kan leveren.

(Dit artikel is laatste aangepast op 8 november 2024)